این ساختمان قدیمی با آن حیاط وسیع و سرسبز، از آن مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر وابسته به بنیاد مستضعفان و جانبازان است.
در بخش اطلاع رسانی این مؤسسه، علاوه بر مرکز اسناد، کتابخانه‌ای تخصصی به نام «کتابخانه تخصصی تاریخ معاصر» وجود دارد که کار خدمات رسانی به همکاران پژوهشی مؤسسه و علاقه مندان به‌تاریخ معاصر را بر عهده دارد. این کتابخانه، همزمان با شروع کار مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر در سال 65 آغاز به کار کرده است.
به گفته اکبر مشعوف مدیر این کتابخانه، حوزه تخصصی مؤسسه و به تبع آن کتابخانه، تاریخ معاصر ایران است یعنی 2 دوره قاجار و پهلوی را از 1293 قمری تا 1357 شمسی در بر می‌گیرد و مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی این 2 دوره را مورد بررسی قرار می‌دهد.
او در پاسخ به این سؤال که آیا در این کتابخانه از دوره‌های پیش از قاجار هم منابعی وجود دارد، می‌گوید: «محدوده زمانی پهلوی و قاجار در مسائل محدود به ایران است اما تاریخ را نمی‌شود منقطع کرد؛ برای همین تلاش کرده‌ایم که از دوره‌های قبل مانند افشاریه و زندیه هم منابع اصلی را داشته باشیم. اما در حوزه تخصصی تاریخ معاصر تمام منابع را تهیه می‌کنیم.»
قدیمی‌ترین کتاب این کتابخانه، یک کتاب به زبان فرانسه نوشته ژان تونو است که در سال 1689 میلادی در پاریس چاپ شده و قدیمی‌ترین کتاب خطی آن هم «الکشاف عن حقایق التنزیل» معروف به تفسیر کشاف است که تاریخ آن 719 هجری قمری است.
مشعوف می‌گوید: «در حال حاضر نزدیک به 50 هزار جلد کتاب (اعم از خطی، چاپ سنگی و چاپی)، 347 جلد پایان نامه، 1895 عنوان نشریه (بالغ بر 100 هزار شماره)، 5963 جلد کتاب لاتین، 84 عنوان پایان نامه لاتین، 132 عنوان لوح فشرده و 131 نقشه مرتبط با تاریخ معاصر در این کتابخانه وجود دارد.»
سامانه کتابخانه از نظر رده بندی، سامانه ال سی (کنگره آمریکا) است. مشعوف می‌گوید: « به جز بخش نشریات و کتاب‌های نفیس و خطی، سامانه دیگر بخش‌های کتابخانه باز است و مراجعه‌کنندگان از طریق سامانه جست و جوی ماشینی اطلاعات کتاب‌های مورد نظر خود را جست و جو می‌کنند و پس از یادداشت شماره راهنما، آنها را از قفسه‌ها بر می‌دارند.»
البته این کتابخانه 11 کارشناس کتابداری هم دارد که در بخش‌های مجموعه‌سازی، سازماندهی کتاب، فهرست‌نویسی و... مشغول فعالیت هستند.
بانک‌های اطلاعاتی
گاهی برای یافتن نام شخصیتی تاریخی ناچار به زیر و رو کردن فهرست اعلام چندین کتاب می‌شوید و گاهی هم در یافتن هر اطلاعی ناکام می‌مانید. کتابخانه تخصصی تاریخ معاصر این مشکل را با طراحی بانک‌های اطلاعاتی تا حد زیادی مرتفع کرده است.
مشعوف می‌گوید: «در این بانک‌های اطلاعاتی، با یک جست و جوی رایانه‌ای چند ثانیه‌ای، مراجعه‌کنندگان می‌توانند به اطلاعات مورد نیاز درباره اعلام، اسناد و عکس‌های چاپ شده در کتاب‌ها و مجلات، سرگذشت‌نامه‌های افراد، فهرست مندرجات کتاب‌ها، فهرست مقالات فارسی، مشاغل و... دسترسی پیدا کنند.»
بانک اعلام (اماکن، افراد، قبایل ) یک‌میلیون و 852 هزار و 547 مدخل اطلاعاتی را در بر دارد و بانک‌های «فهرست مقالات فارسی» با 56713، «اسناد چاپ شده در کتاب‌ها و مجلات» با 26935، «عکس‌های چاپ شده در کتاب‌ها و مجلات» بالغ بر 131212، «فهرست مندرجات» با 226666، «مشاغل» با 18212 و «سرگذشت‌نامه» با 58648 مدخل اطلاعاتی، بانک‌هایی است که توسط مؤسسه طراحی شده است و پژوهشگران را از مراجعات اضافه به کتاب‌های بی‌شمار بی‌نیاز کرده است.
مشعوف می‌گوید: «در فکر راه اندازی پایگاه اینترنتی هستیم که اطلاعات این بانک‌ها را داشته باشد و هر کسی بتواند در خانه خود به این اطلاعات دست پیدا کند و لازم نباشد به اینجا بیاید. کتابخانه در حال حاضر سایتی دارد اما امیدواریم بتوانیم اسناد، عکس‌ها و اسکن‌ها را هم در کنار اطلاعات بانک‌ها داشته باشیم.»
او ادامه می‌دهد: «از حدود 2 سال پیش نشریات و کتاب‌هایی را که در بانک‌های اطلاعاتی، آنها را کار کرده‌ایم اسکن کرده‌ایم و بالغ بر یک میلیون تصویر از نشریات و 550 تصویر از کتاب‌ها در اختیار داریم که امیدواریم تا پایان امسال به 2 هزار جلد برسد. اما به‌دنبال طراحی نرم افزاری هستیم که بتوانیم بین این اطلاعات و بانک‌های اطلاعاتی لینک برقرار کنیم تا مراجعه‌کننده وقتی اطلاعاتی را پیدا می‌کند با یک کلیک بتواند تصویر را ببیند که امیدواریم تا آخر 86 به این مهم دسترسی پیدا کنیم.»
نشریات
1895عنوان نشریه (بالغ بر 100 هزار شماره) در این کتابخانه نگهداری می‌شود که قدیمی‌ترین آنها «وقایع اتفاقیه» متعلق به دوره ناصری است. به گفته مشعوف این کتابخانه یکی از اعضای «شورای ملی سازماندهی و اطلاعات مطبوعات کشور» است که در کتابخانه ملی ایران تأسیس شده و علاوه بر کتابخانه ملی و کتابخانه تخصصی تاریخ معاصر، کتابخانه‌های مجلس شورای اسلامی،آستان قدس رضوی، دانشگاه تهران و تماشاگه مطبوعات اعضای آن را تشکیل می‌دهند.
او می‌گوید: «کار این شورا جمع آوری و تجدید چاپ نشریات قدیمی است تا با این کار، از نسخه‌های اصلی استفاده نشود و سالم بماند.» مشعوف می‌گوید: «سامانه بخش نشریات بسته است و از آخر سال 85 برای حفاظت بهتر، از قفسه‌های ریلی برای آنها استفاده می‌شود که هم جای کمتری را می‌گیرد و هم آنها را از آسیب‌های طبیعی محافظت می‌کند.»
البته مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر، یک واحد مرمت هم دارد که اسیدزدایی و مرمت نشریات و کتاب‌های خطی را انجام می‌دهد.
مجموعه خاص
در اتاق مدیریت کتابخانه، سالنی هم به مجموعه ای‌خاص اختصاص داده شده است. این مجموعه شامل 2785 کتاب با یادداشت اهدایی، 1059 جلد کتاب چاپ سنگی، 788 جلد کتاب خطی و 680 قطعه مرقعات است و در میان کتاب‌های آن، مجموعه‌هایی نظیر شیخیه، بهائیت، سفرنامه‌ها و پایان نامه‌ها، کتاب‌های قدیمی قرن 18 و 19 و کتاب‌های فارسی قبل از 1300، اسناد و مدارکی مثل اساسنامه حزب رستاخیز، نشریات فارسی چاپ خارج از کشور و... به چشم می‌خورد که برای کارهای پژوهشی بسیار ارزشمند است.
بخشی از این مجموعه خریداری شده و بخشی هم در پی حکم حضرت امام (ره) مبنی بر مصادره اموال شخصیت‌های خاندان پهلوی به مؤسسه منتقل شده است. به گفته مشعوف مخاطبان این کتابخانه را کلیه کسانی تشکیل می‌دهند که قصد دارند در حوزه تاریخ و مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی 2 دوره قاجار و پهلوی پژوهش کنند.
او می‌گوید: «به‌دلیل اینکه در گذشته سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها، آمارهای خاصی وجود نداشته، برای انجام هر تحقیقی در زمینه‌های تاریخ علم، مهندسی، پزشکی و... این دوره‌ها، پژوهشگران ناگزیر از مراجعه به منابع چاپی هستندکه در این کتابخانه در اختیار آنها قرار می‌گیرد.»
در این کتابخانه کارت عضویتی صادر نمی‌شود اما علاوه بر پژوهشگران مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر، امکان مراجعه حضوری و استفاده از منابع برای پژوهشگران خارج از مؤسسه هم در ساعات اداری (8 تا 18) وجود دارد و می‌توانند علاوه بر استفاده از منابع، از خدمات زیراکس، پرینت و لوح نیز استفاده کنند.
مشعوف می‌گوید: «دانشجویان، استادان و پژوهشگران خارج از مؤسسه می‌توانند با ارائه معرفی نامه از مؤسسه متبوع خود از منابع استفاده کنند اما ما به پژوهشگران آزادی که وابسته به هیچ مؤسسه‌ای نیستند هم، تنها با پر کردن برگه مشخصات و موضوع تحقیق، اجازه استفاده از منابع را می‌دهیم.»
منابع این کتابخانه توسط کارشناس بخش مجموعه‌سازی، به صورت مراجعه به منابع چاپی نظیر نشریات شناسایی می‌شود یا از طریق مراجعه حضوری به کتابفروشی‌ها و جست و‌جو در سایت‌های اینترنتی شناسایی و خریداری می‌شود.
